เที่ยวจังหวัดแพร่ ไหว้พระธาตุช่อแฮ พระธาตุประจำปีเสือ

          จังหวัดแพร่ เป็นจังหวัดหนึ่งที่ผมเชื่อว่าน้อยคนนักที่จะได้ไปเยือน เป็นจังหวัดที่ซ่อนตัวอยู่ในหุบเขา โอบล้อมไปด้วยภูเขาสูงทั้งสี่ทิศ มีที่ราบอยู่ในหุบเขาช่วงตอนกลางของจังหวัด ถึงกระนั้นจังหวัดแพร่ก็ได้ชื่อว่าเป็นประตูเมืองสู่ล้านนาที่มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน และมีความน่าสนใจมากที่เดียว วันนี้ผมจึงอยากเชิญชวนท่านผู้อ่านมารู้จักกับจังหวัดแพร่ และสถานที่ที่น่าสนใจกันครับ

          ว่ากันว่าเมืองแพร่สร้างขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 12  เป็นนครรัฐอิสระที่ตั้งอยู่ก่อนการสถาปนาอาณาจักรล้านนา และก่อนจะมาเรียกชื่อ “แพร่”  มีชื่อเรียกขานมาแล้วหลายชื่ออันได้แก่  “เมืองพล” ซึ่งนับเป็นชื่อที่เก่าแก่ดั้งเดิมที่สุด จากการพบหลักฐานในตำนานทางเหนือ ฉบับใบลาน พ.ศ. 1824  บ้างก็เรียก “พลนคร” ส่วนชื่อ  “เมืองแพล” ใช้เรียกในยุคอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยา แต่คนไทยในสมัยนั้นได้ออกเสียงกลายเป็น“เมืองแพร่” จนถึงปัจจุบัน  แต่ก็มีบางตำนานกล่าวว่า พระนางจามเทวีได้เข้าครอบครองดินแดนแคว้นล้านนา ระหว่างพ.ศ. 1470 – 1560 ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “เวียงโกศัย” ซึ่งมีความหมายว่า “ผ้าแพร” จึงเพี้ยนเสียงมาเป็น “แพร่” หรือ “แป้” ในสำเนียงภาษาเหนือ

          จังหวัดแพร่ อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ 555 กิโลเมตร พื้นที่ประมาณ 6,500 ตารางกิโลเมตร มีแม่น้ำยมเป็นแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่าน ประกอบด้วย 8 อำเภอ คือ อำเภอเมือง อำเภอสูงเม่น อำเภอหนองม่วงไข่ อำเภอเด่นชัย อำเภอร้องกวาง อำเภอลอง อำเภอสอง อำเภอวังชิ้น  

           ผมเชื่อว่าจังหวัดแพร่ จะมีบทบาทในด้านการท่องเที่ยวเป็นอย่างมากในปีขาล หรือปีเสือนี้ เพราะพระธาตุช่อแฮ จังหวัดแพร่ เป็นพระธาตุประจำปีขาล หรือปีเสือครับ ดังนั้นปีนี้จะมีผู้คนหลั่งไหลจากทั่วทุกสารทิศมากราบไหว้ขอพรจากพระธาตุช่อแฮให้มีความสุขความเจริญรุ่งเรืองกันมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่เกิดตรงปีขาล ควรเดินทางมากราบไหว้สักครั้งในชีวิตเพื่อความเป็นสิริมงคลครับ

          วัดพระธาตุช่อแฮ ตั้งอยู่บนเนินเขาเตี้ย ๆ ห่างจากตัวเมืองไปตามถนนช่อแฮประมาณ 9 กิโลเมตร (ตามทางหลวงหมายเลข 1022)

          องค์พระธาตุช่อแฮ เป็นเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม ย่อมุมไม้สิบสอง บุด้วยทองดอกบวบ สูง 33 เมตร ฐานสี่เหลี่ยมกว้างด้านละ 11 เมตร ศิลปะแบบเชียงแสน มีเรื่องราวความเป็นมาจากหลากหลายตำนานครับ ซึ่งผมก็ไม่ทราบว่ายังไง เพราะเกิดไม่ทัน เอาเป็นว่าผมขอเล่าให้ท่านผู้อ่านฟังตามตำนานที่ผมได้รับทราบมาแล้วกันนะครับ ในสมัยพุทธกาลกล่าวว่า พระพุทธเจ้าได้เสด็จมา ณ ดอยโกสิยชัคคะบรรพต เมื่อขุนลัวะอ้ายก้อม เจ้าลาวทราบว่าเป็นพระพุทธเจ้าเสด็จมา ได้นำภัตตาหารมาถวาย ทรงพยากรณ์ว่าที่นี่ต่อไปจะมีเมืองชื่อเมืองแพร่ ในครั้งนั้นพระอรหันต์และพระยาอโศกที่เสด็จมาด้วย ได้ทูลขอพระเกศาธาตุมอบให้ขุนลัวะ ไปบรรจุในโกศแก้ว แล้วนำไปไว้ในถ้ำด้านตะวันออกของดอยที่ประทับ พระพุทธเจ้าทรงมีรับสั่งว่า หลังจากที่พระองค์ปรินิพพานแล้ว ให้นำพระธาตุข้อศอกข้างซ้ายมาประดิษฐานที่นี่ ต่อมาขุนลัวะได้นำมาใส่ในท้องสิงห์ทองคำบรรจุไว้ในองค์พระเจดีย์พระธาตุช่อแฮสืบมา

          ส่วนเรื่องราวจากพระราชพงศาวดารว่าด้วยกรุงสุโขทัย หอสมุดแห่งชาติ กล่าวว่า สร้างขึ้นช่วงปีพ.ศ.1879 – 1881 ในสมัยพระมหาธรรมราชา(ลิไท) ทรงเป็นพระมหาอุปราชครองเมืองศรีสัชนาลัย (สวรรคโลก) พระองค์ทรงโปรดให้สร้างสถานที่ทางศาสนาตามที่ปรากฏในพุทธประวัติ และได้เลือกยอดดอยโกสิยชัคคะ เพื่อเป็นที่สร้างเจดีย์พระธาตุช่อแฮ พระมหาราชาลิไท พระราชทานพระบรมสารีริกธาตุแก่ขุนลัวะอ้ายก้อม ให้นำมาบรรจุไว้ในฐานเจดีย์ เมื่อขุนลัวะอ้ายก้อมมาถึงบริเวณดอยโกสิยธชัคคะ เห็นว่าทำเลดีจึงสร้างเจดีย์ขึ้น และนำผอบพระบรมสารีริกธาตุบรรจุไว้ในสิงห์ทองคำ สร้างแท่นที่ตั้งผอบด้วยเงินและทอง แล้วตั้งสิงห์ทองคำไว้โดยโบกปูนทับอีกชั้นหนึ่ง แล้วจัดงานบำเพ็ญกุศลเฉลิมฉลอง 7 วัน 7 คืน ภายหลังเมืองแพร่ถูกรวมเข้ากับอาณาจักรล้านนา กษัตริย์แห่งล้านนาก็ทรงทำนุบำรุงพระธาตุช่อแฮมาตามลำดับ จนกระทั่งราชวงศ์นี้หมดอำนาจลง พระธาตุช่อแฮก็ทรุดโทรมลงไปมาก จนถึงปีพ.ศ.2467 ครูบาศรีวิชัย ซึ่งเกิดในปีขาล ได้ทำการบูรณปฏิสังขรณ์พระธาตุช่อแฮ จนกลับมางดงามดั่งในปัจจุบัน และเชื่อกันว่าได้กลายเป็นแบบอย่างให้คนล้านนานิยมทำบุญตามพระธาตุปีเกิดของตนเองอย่างแพร่หลาย

          จังหวัดแพร่ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวอีกหลายแห่งที่น่าสนใจ อย่างเช่น วนอุทยานแพะเมืองผี ผมว่าหลายท่านคงเคยได้ยินชื่อนี้กันมาบ้าง มาเมืองแพร่ทั้งที จะพลาดที่นี่ได้ยังไงครับ

          การเดินทางไป วนอุทยานแพะเมืองผี ไม่ยากครับ ใช้เส้นทางหลวงสายแพร่ - น่าน ทางหลวงหมายเลข 101 ไปประมาณ 12 กิโลเมตร แล้วแยกขวาเข้าไปอีก 6 กิโลเมตร ตั้งอยู่ที่ ตำบลน้ำชำ อยู่ห่างจากตัวจังหวัดแพร่ ประมาณ 15 กิโลเมตร ประกาศจัดตั้งเป็นวนอุทยาน เมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2524 มีเนื้อที่ 167 ไร่ มีความสวยงามด้านธรณีวิทยา เกิดจากสภาพภูมิประเทศซึ่งเป็นดินและหินทรายถูกกัดเซาะตามธรรมชาติมาหลายล้านปี จนกลายเป็นรูปร่างลักษณะต่าง ๆ เป็นหน้าผาดินบ้าง เสาดินบ้าง ตามแต่จินตนาการ

          ส่วนตำนานของแพะเมืองผี เล่าขานถึงความศักดิ์สิทธิ์ ความลี้ลับจนเป็นความเชื่อของคนในท้องถิ่นเล่าสืบต่อกันมาว่า มียายชราคนหนึ่ง เข้าไปในป่าและได้พบหลุมเงินหลุมทอง ยายชราพยายามจะเอาเงิน เอาทองใส่หาบกลับบ้าน แต่เทพยาดาอารักษ์ไม่ให้เอาไป เพียงแต่เอาอวดให้เห็นเท่านั้น ครั้นพอไปตามชาวบ้านมาดูก็พบแต่รอยเท้า หาบเงิน หาบทอง หายไป ชาวบ้านจึงเรียกสถานที่นี้ว่า "แพะเมืองผี"

          นอกจากนี้ยังมีแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่น่าสัมผัส อย่างอุทยานแห่งชาติดอยผากลอง มีพื้นที่ 189 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมสามอำเภอ ได้แก่ อำเภอลอง อำเภอเมือง อำเภอสูงเม่น นับเป็นแหล่งต้นน้ำของแม่น้ำยม ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของจังหวัดแพร่ ความโดดเด่นที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวคือ เทือกเขาดอยผากลองที่สูงชันริมน้ำยม เกิดจากการยุบและเคลื่อนตัวของผิวโลกหลายร้อยล้านปี ธรรมชาติอันแปลกตาสวยงามของถ้ำผากลอง ถ้ำเอราวัณ มีเส้นทางเดินที่ไต่ไปตามความสูงของแนวเขา ปากถ้ำเป็นโพรงกว้าง พอให้ลอดเข้าไปยังภายในถ้ำได้ อ้อ ! การเที่ยวถ้ำ ยังไงก็อย่าลืมพกไฟฉายติดตัวไปด้วยนะครับ เมื่อไฟฉายส่องไปที่หินงอกหินย้อยภายในถ้ำ โอ้โห ! ช่างงดงามเกินบรรยาย มีรูปร่างต่าง ๆ คล้ายเป็นธารน้ำตก ผู้หญิงอุ้มท้อง ช้างเอราวัณสมกับชื่อของถ้ำ แล้วยังมี สวนหินมหาราช ที่ธรรมชาติได้สรรค์สร้างประติมากรรมหินน้อยใหญ่เรียงรายอย่างน่าอัศจรรย์ ภูเขาหินปะการัง หรือร่องหินแตก เกิดจากการเคลื่อนตัวของผิวโลก สามารถเที่ยวได้ทั้งปี

อุทยานแห่งชาติดอยผากลอง ยังมีกิจกรรมเร้าใจสำหรับนักผจญภัย อย่างเช่น

การโรยตัวผากลอง หน้าผามีระดับความสูงตั้งแต่แบบเด็ก ๆ 15 เมตร จนถึงสูงสุด 70 เมตร

การล่องแก่ง ท่ามกลางลำน้ำยม แก่งระดับ 1-2 เรียกว่า ชิล ชิล ไม่หวาดเสียวเท่าไรครับ ระยะทางในการล่องประมาณ 3.5 กิโลเมตร ใช้เวลา 1 ชั่วโมง  แต่เหมาะที่จะมาในช่วงฤดูฝนนะครับ

การพายคายัค ก็สนุกไม่แพ้กัน แล้วยังได้ซึมซับทัศนียภาพระหว่างทางผ่านผากลอง ผาหินตระหง่านริมน้ำยม และวิถีชีวิตชาวท้องถิ่นที่ผูกพันกับสายน้ำยม ชาวบ้านกำลังตกปลา เคล้าคลอกับเสียงนกร้อง ล่องมาตามสายน้ำไหลเอื่อย เรื่อยมา จนถึงสะพานเหล็ก สะพานรถไฟแก่แก่สายประวัติศาสตร์ที่พาดผ่านข้ามแม่น้ำยม ยังมีร่องรองกระสุนปืนในช่วงสงครามปรากฏอยู่ให้อนุชนรุ่นหลังได้รำลึก พายเรือลอดสะพานผ่านแก่งเล็ก ๆ แล้วจนมาถึงสะพานคอนกรีตใหญ่ เป็นจุดสิ้นสุดการพายเรือคายัค

          ในตัวเมืองแพร่ ยังมีบ้านเก่าแก่โบราณที่ทำด้วยไม้สักทองให้ชมอีกจำนวนมาก การที่นักท่องเที่ยวได้มาชื่นชมความงดงามของสถาปัตยกรรมบ้านเก่าโบราณที่นี่ก็นับเป็นเสน่ห์อีกอย่างหนึ่งของเมืองแพร่ เนื่องจากเมืองแพร่ เป็นแหล่งไม้สักทองที่อุดมสมบูรณ์ที่สุด และเป็นป่าที่มีพื้นที่สมบูรณ์ที่สุดเป็นอันดับ 3 จากทั้งหมด 5 อันดับในประเทศไทย ดังนั้น บรรพบุรุษของชาวแพร่จึงมีอาชีพทำเฟอร์นิเจอร์ไม้ ของตกแต่งบ้านที่ทำมาจากไม้มาหลายชั่วคน และเป็นสินค้าคุณภาพดีของเมืองแพร่ นอกเหนือจากเสื้อม่อฮ่อมซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของชาวเมืองแพร่มาช้านาน

          ในปี 2553 นี้ ถือเป็นการครบรอบปีนักษัตรปีขาล (เสือ) และเป็นโอกาสสำคัญของการท่องเที่ยวจังหวัดแพร่ ทางททท. สำนักงานแพร่ ได้จัดกิจกรรมเชิญชวนนักท่องเที่ยว ให้เดินทางมาสักการะองค์พระธาตุช่อแฮ ซึ่งนับเป็นพระธาตุประจำปีเกิดปีขาล และสถานที่ท่องเที่ยวอื่น ๆ รวมทั้งการนั่งสามล้อ ตามโครงการส่งเสริมการท่องเที่ยว "นั่งสามล้อ ผ่อบ้านเก่า เล่าขานตำนานแป้" ซึ่งสามล้อจะพาท่านเที่ยวชมเมืองแพร่ พร้อมการบอกเล่าตำนานความเป็นมาที่น่าสนใจ

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานแพร่
โทรศัพท์  054-211118